Mikhail Bakhtin, nhà lý thuyết văn học quan trọng của thế kỷ 20, sinh vào ngày 16 tháng 11 năm 1895 tại Oryol, Nga. Cho dù sự nghiệp của ông không nhận được sự công nhận rộng rãi trong thời kỳ đầu, nhưng Bakhtin đã trở thành một trong những tác giả ảnh hưởng nhất của thế kỷ 20, có đóng góp đáng kể đối với lý thuyết văn học và ngôn ngữ học.
Sự nghiệp của Bakhtin bắt đầu vào những năm 1920 khi ông bắt đầu giảng dạy tại Trường Đại học Dnepropetrovsk, một trường đại học mới thành lập. Ông là người đầu tiên sử dụng khái niệm "đối thoại" để nghiên cứu về văn học. Bakhtin cho rằng văn học không thể tách rời khỏi ngữ cảnh xã hội, mà cần phải được hiểu qua quan điểm của người đọc, từ đó tạo ra sự đa dạng và phong phú trong việc tiếp cận văn bản. Bakhtin đã đưa ra khái niệm “đối thoại hóa”, cho phép người đọc tương tác với văn bản và mở ra một không gian để diễn giải và giải thích văn bản từ nhiều góc nhìn khác nhau.
Bakhtin cũng đã phát triển lý thuyết về “độc thoại” - một cách tiếp cận mới để phân tích cấu trúc của văn bản. Độc thoại cho rằng mỗi văn bản đều có đặc trưng riêng biệt và nó chỉ có thể được hiểu thông qua quan điểm độc đáo của tác giả. Điều này không chỉ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về văn bản, mà còn cung cấp cái nhìn sâu sắc về tâm lý và triết lý cá nhân của tác giả.
Nhưng sự nghiệp của Bakhtin không dừng lại ở đó. Ông còn phát triển khái niệm "chữ viết trong xã hội", trong đó ông nhấn mạnh tầm quan trọng của sự tương tác giữa cá nhân và cộng đồng trong việc tạo ra văn bản. Bakhtin cho rằng mỗi văn bản không chỉ phản ánh ý kiến cá nhân của tác giả, mà còn phản ánh cả hệ thống xã hội mà nó tồn tại. Ông đã đưa ra khái niệm "sự tham gia của nhiều tiếng nói" trong một văn bản, điều này đã mở rộng khái niệm về "đối thoại" của ông và đặt ra một thách thức lớn đối với cách tiếp cận truyền thống về văn học.
Như vậy, Bakhtin đã tạo ra một cuộc cách mạng trong tư duy văn học. Những lý thuyết của ông đã được nghiên cứu và áp dụng trên toàn thế giới, làm thay đổi cách tiếp cận của chúng ta đối với văn học. Cho dù Bakhtin không công bố bất kì cuốn sách nào trong suốt phần lớn sự nghiệp của mình, nhưng những tư tưởng mà ông để lại đã tạo nên một nền tảng vững chắc cho lý thuyết văn học hiện đại.
Hơn nữa, Bakhtin còn có ảnh hưởng rất lớn đến lĩnh vực văn học và văn hóa, nhất là ở Đông Nam Á. Các học giả và sinh viên tại đây đã tiếp thu và vận dụng các lý thuyết của Bakhtin vào việc nghiên cứu văn học của riêng họ. Họ đã tìm thấy những khía cạnh mới mẻ và sáng tạo trong việc diễn giải văn bản, cũng như sự đa dạng và phong phú trong việc tiếp cận với văn hóa.
Năm 1984, Bakhtin qua đời ở tuổi 88 tại Moscow, nhưng di sản tư tưởng của ông vẫn còn mãi. Ngày nay, Bakhtin vẫn được xem như là một trong những nhà lý thuyết văn học vĩ đại nhất của thế kỷ 20. Ông không chỉ đã thay đổi cách chúng ta nhìn nhận văn học, mà còn mở ra một lối đi mới trong việc hiểu biết về con người và xã hội.
